Zijspan Techniek
1. Uitgebreide Beschrijving
Een uitgebreide beschrijving over zijspanrijden vind je in de publicatie van A. Riecker onder: http://docplayer.nl/13664184-Inhoudsopgave-zijspanrijden.html. Hier zijn de volgende onderwerpen van het zijspanrijden behandeld:
Deel 1 Zijspantechniek en Theorie
Deel 2 Rijtechniek
Deel 3 Wettelijke Eisen
Deel 4 Handleiding bij Zijspanmontage
2. Beknopte Handleiding Zijspan Afstellen
Hoe stel ik een zijspan aan de motor af? Waar moet ik op letten als ik zelf een zijspan aan mijn motor bouw? Onderstaande gegevens zijn van Arie en uit een onbekend tijdschrift, met enkele aanvullingen van de redactie.
2.1. Spoorbreedte
In principe geldt: hoe smaller hoe
beter, alleen bij zeer lichte zijspannen moet dit niet extreem doorgevoerd
worden, omdat de zaak dan te snel omhoog komt. Probeer tussen de 100 en 110 cm
uit te komen, gemeten vanuit het midden van de twee getrokken sporen.
De spoorbreedte kan ook behoorlijk groter zijn.
De bekende (en zeer goed sturende) LAK
sidecars, die speciaal voor Harley-Davidson
geconstrueerd zijn, hanteren een spoorbreedte van 137 en 127 cm.
2.2. Voorloop
Vervolgens moet de voorloop van het
zijspanwiel ingesteld worden. Dit is de maat hoeveel het zijspanwiel vóór
het achterwiel staat. Als vuistregel wordt aangehouden dat het gewicht van de
motor (in kg) gelijk is aan de voorloop van het zijspanwiel in mm. De
instelling van deze maat is alleen mogelijk door het hele zijspan verder naar
voren of naar achteren te monteren. De firma LAK
sidecars hanteert een voorloop van 210 en
180 mm (voor Harley-Davidson motoren).
Theoretisch zou het beter zijn voor de stuureigenschappen om het zijspanwiel
naast of vrijwel naast het achterwiel te plaatsen. In verband met de
gewichtsverdeling kan dat meestal niet; de combinatie zou te snel over de
diagonaal voorwiel/zijspanwiel willen kantelen. Hieruit kan wel geconcludeerd
worden dat staartlastige spannen het zijspanwiel best wat dichter naast het
achterwiel kunnen hebben, maar het is zeker niet wenselijk om hiernaar te
steven.
2.3. Toespoor
Heel belangrijk is de mate van toespoor.
Leg latten tegen de wielen (zorg dat het stuur recht staat) en meet voor het
voorwiel en achter het achterwiel.de afstand. De maat vóór moet kleiner
zijn, het zijspan moet als het ware linksaf willen.
Hoeveel kleiner? Hierover zijn de meningen verdeeld en naar ons idee nog niet
100% uitgezocht. Het is afhankelijk van de gewenste snelheid, van de vlucht
van de motor en de soort zijspanband. Verreweg de meesten geven voor het
toespoor 15 mm aan. Je kunt echter aannemen dat dat een uit het grijze
verleden stammende richtlijn is, zonder duidelijke motivatie. Moturist (fabrikant zijspannen) houdt als richtlijn aan: 1/5 (éénvijfde) van de maat
van de voorloop. Bij een motor van 250 kg wordt dat dus 1/5 van 150 mm, en dat
is 30 mm, nogal wat meer dan de 15 mm dus (het maximum is 60 mm, dit in
verband met bandenslijtage). De firma LAK
sidecars hanteert een toespoor van 30 en 20
mm.
Een klein toespoor maakt het noodzakelijk om bij flinke snelheid veel 'Vlucht'
te geven; de motor moet dan dus ver linksom hangen. Dit is echter niet prettig
voor korte rechter bochten.
De ervaring van de laatste tijd heeft ons geleerd dat zowel de afstelling van
de LAK sidecars (30 en 20 mm), als de Moturist (50 mm) en de EML
sidecars (15 mm) uitstekend
voldoet, zonder dat de EML zijspan overdreven veel vlucht heeft. Het verschil nu zit
'm vermoedelijk in de banden. Zijn dit radiaal-autobanden, dan is de
spoorkracht in verhouding groter en kan dus volstaan worden met minder
toespoor (EML). Zijn het diagonaal banden (alle motorbanden, sommige
autobanden), dan is de spoorkracht kleiner en moet een groter toespoor
ingesteld worden om het naar rechts trekken van het stuur te compenseren.
Vooral voor snelle spannen (en er zijn er die boven de 180 km/h komen!) is het
zaak daarbij tevens op het liften van de bak te letten. Als de bak deze
neiging mocht hebben, dan wordt de druk op het zijspanwiel minder, dus ook de
spoorkracht naar links, en dus wordt het rijden dan uiterst vermoeiend.
Opmerking:
De naloop van een zijspan wordt meestal verkleind om de stuurkrachten voor de bestuurder enigszins acceptabel te maken. Ed Pols gebruikt hiervoor de "Ed Pols platen"(offset vergroting, raking), maar veel anderen gebruiken ook de zijspan voorvorken met swing-arm. De naloop wordt hierdoor ongeveer 60-80 mm kleiner en ik denk dat het doel in de buurt van 60 - 80 mm is. De 1/5 komt dan meer in de buurt van de 15mm.
2.4. Vlucht
De vlucht van de motor (het naar links
hellen) is verder afhankelijk van de omstandigheden. Begin maar met ongeveer
een halve graad, dat schijnt overeen te komen met een halve centimeter vanaf
de vorkplaat. Dit is eenvoudig met een loodlijntje te controleren, en als je
er wat gevoel voor hebt kan het ook op het oog. De juiste instelling kan
pas proefondervindelijk vastgesteld worden, is afhankelijk van de rijtechniek
en belasting en moet dus soms bijgesteld worden. Wordt de vlucht meer dan 1 cm
(vanaf kroonplaat tot de grond), dan is het beter om eerst meer toespoor in te
stellen.
Vaak kom je nog afbeeldingen tegen waarbij ook aan het zijspanwiel vlucht
gegeven wordt (naar rechts hellend). Vergeet dit maar; zelfs al zou dit
instelbaar zijn, dan toch gewoon het wiel rechtop houden.
2.5. Tot slot
Tot slot van dit stukje over de afstelling: de gegeven maten zijn toermaten, bedoeld voor gebruik op snelwegen en toeristische ritten, met gewoon in de bak zittende passagier. Voor een grotere behendigheid, maar dan is een meeturnende passagier nodig, kunnen alle maten verkleind worden. Dus als je wilt stunten als de Amsterdamse politie tijdens een opstootje, dan kleinere maten aanhouden.
3. Registratie
Let op! Een zijspan moet geregistreerd zijn in het kentekenregister van de RDW.
Motorfietsen met een zijspan horen in het kentekenregister de voertuigcategorie L4e te hebben en motorfietsen zonder zijspan voertuigcategorie L3e. In verband met Europese richtlijnen is dit verplicht.
Zie voor de procedure en de registratie de website van de RDW. Je ontvangt na wijziging een nieuw kenteken (een kentekencard).
